Οι Γερμανοί συνδέονται όσο κανένας άλλος λαός με την οικονομία και την αποταμίευση. Από τις μεγάλες επενδύσεις σε προγράμματα ιδιωτικής σύνταξης μέχρι και σε γερμανικά ρητά τύπου wer spart in der Zeit, der hat in der Not, η αποταμίευση είναι πανταχού παρούσα στη γερμανική νοοτροπία και είναι αρετή. Μια έκθεση στο Βερολίνο ασχολείται με αυτό το θέμα, παρακολουθώντας την πορεία της νοοτροπίας αυτής καθώς και τις ιστορικές συγκυρίες που την ενίσχυσαν. Ο λόγος περί της εποχιακής έκθεσης στο Γερμανικό Μουσείο Ιστορίας [DHM], η οποία ξεκίνησε από τις 23 Μαρτίου και θα φιλοξενείται στο μουσείο μέχρι τις 4 Νοεμβρίου 2018.
Από τον πρώτο κουμπαρά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι το σημερινό γουρουνάκι με το logo της Sparkasse, τα σύμβολα τις οικονομίας είναι πολλά και δημιουργούν συνειρμούς για έναν ολόκληρο λαό. Τα προκλητικά εξώφυλλα του ελληνικού περιοδικού Crash και του γερμανικού Focus, που βρίσκονται στην είσοδο της έκθεσης λειτουργούν ως πρόλογος σ΄αυτήν και συσχετίζουν τη σχέση αποταμιευτή - χρεωμένου με τη σχέση καταπιεστή - καταπιεζόμενου. Το πρώτο περιοδικό ασκεί έντονη κριτική στην πολιτική λιτότητας της Γερμανίας [Sparpolitik], ενώ το δεύτερο αντιπαραθέτει τους χρεωμένους, τεμπέληδες Έλληνες με τους εργατικούς Γερμανούς που αποταμιεύουν. Η λογική είναι απλή: όταν έχεις κάτι να χάσεις [το οποίο μάλιστα έχεις αποκτήσει με κόπο], φοβάσαι – εξού και η γνωστή διαμάχη μεταξύ των δυο χωρών στα μίντια τα τελευταία χρόνια.
Διάφοροι σταθμοί της έκθεσης, όπως οι διαφημίσεις της Sparkasse για αγορά ομολόγων από το λαό κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με πρόσχημα την ειρήνη ή η αποταμίευση για κάποιο αμάξι της VW που δεν είχε κατασκευαστεί ακόμα, μας δείχνουν πώς κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και τράπεζες πλούτιζαν εις βάρος του «ενάρετου αποταμιευτή».
Η νοοτροπία αυτή, όπως βλέπουμε στην έκθεση, συνδέεται άμεσα και με την άνοδο του εθνικισμού και του αντισημιτισμού κατά την περίοδο μεταξύ των δυο Παγκοσμίων Πολέμων και χρησιμοποιήθηκε ως προπαγάνδα κατά των Εβραίων. Οι άνθρωποι που το 1914 στήριζαν το κράτος αγοράζοντας ομόλογα, τα οποία βλέπουν χρόνια αργότερα να εξατμίζονται στο μέτωπο, βρίσκουν γρήγορα έναν αποδιοπομπαίο τράγο: Αυτόν που κατηγορούν ότι κρύβεται το 1923 πίσω από τον πληθωρισμό, και το 1929 πίσω από το κράχ: τους Εβραίους. Παραδείγματα από εκείνη την εποχή κάνουν σαφή την προσπάθεια διαχωρισμού του schaffendes Volk [εργατικός λαός που παράγει] από το raffendes Volk [αρπακτικός λαός] με κάθε μέσο.
Την απάντηση στην ερώτηση αν η αποταμίευση βρίσκεται στο DNA του Γερμανού ή αν του επιβλήθηκε κατά τις διάφορες ιστορικές συγκυρίες από την κουλτούρα των τραπεζών και τα συμφέροντα των κυβερνήσεων, σίγουρα αξίζει να βρει ο καθένας για τον εαυτό του μετά από μια επίσκεψη στην έκθεση. Ιδιαίτερα ενδιαφέρων σε αυτήν την πορεία είναι ο ρόλος της γερμανικής τράπεζας Sparkasse, η οποία είναι μάλιστα συνδιοργανώτρια της έκθεσης και γιορτάζει φέτος τα 200ά γενέθλιά της.
Vicky Emmanouilidou bxc-team
Comments